Terug naar de delta / Back to the delta

Na de vruchtbare periode hier bij de bron van de Rijn is het weer tijd om af te dalen naar de bewoonde wereld. Ondanks het slechte weer heb ik besloten de hoge route terug te nemen. Vlak voordat ik in de wolken terecht kom, word ik beloont met een een laatste uitzicht over het dal, de hut en het Tomameer.

After a fruitful period here at the source of the Rhine, it's time to decent back to civilization. Despite the bad weather conditions I have decided to take the high route. Just before entering the clouds I am rewarded with a beautiful view of the valley with lake Toma and the hut.

Boven op de pas, letterlijk met mijn kop in de wolken, stuit ik op mooie blauwe rotsen. Op deze plek die  maximaal wordt blootgesteld aan de elementen is het begrip "Smeltende stenen" volop aan de gang. Hoewel mijn rugzak al loodzwaar is van alle meegenomen materie, kan ik het toch niet nalaten om er nog een kilo van deze kalk bij te stoppen.

On the pass, literally with my head in the clouds, I stumble upon a beautiful blue rock. The concept of "Melting Stones" is in full proces here as the rocks corrode under the influence of the elements. Although my backpack is already very heavy with collected matter, I can not resist adding an extra kilo of this lime.

Op de weg terug wil ik de bovenloop van de Rijn gaan volgen. Het kleine stroompje wat uit het geboortekanaal komt wil ik zien aanzwellen tot de rivier in al zijn kracht. Deze kracht is maximaal bij de waterval van Schaffhausen waar het water met groot geweld naar beneden stort om verder naar Duitsland af te zakken.

On the way back I want to follow the river. I want to witness it swell and grow from the small stream from the birthchannel to the great river that we call the Rhine. Its strength is at its peak at the waterfall in Schaffhausen where the water pours down with geat violence to continue its voyage to Germany and beyond.

Het eerste deel van het Panta Rei project is hiermee afgerond. De reis gaat verder op mijn atelier in Noordwijk. Ik wil afsluiten met een citaat uit "De Tao van Poeh" van Benjamin Hoff wat ik deze week las.

Tegen de tijd dat de beek bij de rand van het Woud was gekomen, was hij groot geworden, zodat hij nu bijna een rivier was, en nu hij groot was, holde en danste en spatte hij lang niet meer zo als toen hij nog jong was, maar bewoog zich langzamer. Want nu wist hij waarheen hij ging en zei hij zichzelf: "Er is geen haast bij. We zullen er weleens komen, op een dag."

The first part of the Panta Rei project ends here. The voyage continues in my studio in Noordwijk.

I would like to end this post with a quote from "The Tao of Pooh" by Benjamin Hoff, which I have been reading this week.

At the time the stream reached the verge of the Wood he had grown large, almost to a river, and now that he was big he didn't run anymore, nor did he dance or jump as he did when he was young: he moved slower. For he knew where he was heading and said to himself: 

"there is no rush. We will get there, one day"

Voor de bron / Before the source

Terwijl mijn werk hangt te drogen heb ik nog een halve dag om de omgeving nog wat verder te ontdekken. Vanaf het eerste moment dat ik bij de hut aankwam werd ik al aangetrokken door een plek aan de overzijde, een steenlawine waarvan de stenen opvallend rood lijken.

While my work is drying I still have half a day left to explore the area. From the moment I arrived at the hut, I was drawn to a place I could see on the other side of the valley: a stone avelanche that appeared to be red.

De tocht naar de overzijde voert door een lieflijke, moerasachtige vallei waar het water zich verzamelt om het Tomameer te voeden. Het verstilde water en de sneeuwwitte pluizen van de vegetatie vormen een sterk contrast met de barre omgeving die de vallei omringt.

The trip to the other side took me through a lovely, swamplike valley which collects water to feed lake Toma. The still water and snow white fuzz of the vegetation form a stark contrast with the barren landscape that surrounds it.

De entree is indrukwekkend. Deze kleuren verwacht je niet als je van een afstand naar deze plek kijkt. Het rood overheerst dan. Lopend door een riviertje wat het water naar de Rijn voert, blijken de stenen die met het water in aanraking geweest prachtig blauw te zijn. 

The entrance of this valley is impressive. You would not expect such colors when looking from a distance. Red dominates the view, but walking through a small river that feeds the Rhine, stones that have been in contact with the water are of a beautiful blue.

Smeltende stenen / Melting Stones.

Deze plek stemt je nederig. De krachten van de natuur hebben hier een heel andere dimensie dan wij gewend zijn. Rotsen zo groot als een auto breken hier als luciferhoutjes en verpulveren tot gruis. De kleuren die tevoorschijn komen zijn diep en helder. Het concept "Smeltende stenen" komt hier wel erg dichtbij en het is dan ook onvermijdelijk dat je hier gaat nadenken over je plaats als mens op deze aarde.

This place is humbling. The forces of nature are of a much greater magnitude than we are used  to in our everyday lives. Rocks the size of a car crack like matches and crumble. I can witness the concept of "Melting Stones" before my very eyes here. Surroundings like these inevitably lead you to contemplate your position as a human being on this earth.

De Ateliers / The studios

De ateliers / The studios

In mijn atelier in Noordwijk heb ik voor vertrek 5 doeken geprepareerd met Noordwijkse klei. Deze heb ik heb meegenomen naar het Tomameer in Zwitserland om hiermee ter plekke te gaan werken. De materie van de delta wordt dan verbonden met de materie van de bron van de Rijn. Zand, klei en kalk, wat er normaal miljoenen jaren over doet om Noordwijk te bereiken, krijgt nu al een plek in mijn werk. Hierdoor komt er in mij een stroom op gang waarvan ik nog geen idee heb waar het heen gaat en hoe dit er uit gaat zien. Door bewust te worden van het lange en rijke leven van elke zandkorrel, plaats dit mijn eigen korte aardse bestaan in een ander perspectief.

Before departure I prepared 5 cloths in my studio in Noordwijk using local clay. I took them with me to lake Toma in Switzerland to work on.  Hereby I brought matter from the river delta in contact with matter from the source.  Sand, clay and lime that normally need millions of years to reach Noordwijk, already get a place in my work.

As a result, there is now a flow in me of which I still have no idea where it's going and what it will look like. By becoming aware of the long and rich life of every grain of sand, this puts my own short earthly existence in a different perspective.

Ter plekke ben ik op 5 verschillende locaties terecht gekomen rondom de bron van de rivier waar ik wilde gaan werken. Deze plekken werden mijn ateliers. De volgorde van de ateliers geeft ook een eerste indruk van de stroom van de materie rondom de bron.

Atelier 1 bevind zich boven het meer in het gebied wat de bron voedt. Wat opvalt is dat de rotsen hier zo groot zijn dat mijn doekje van 100-150cm hier bijna op wegvalt. Tussen de rotsen is sprake van de eerste begroeiing. Zowel de klei als het zand is hier nog heel puur en ongemengd.

On location I selected 5 spots around the source of the River. These spots became my local studios. The sequence of the studios gave a first impression of the flow of the matter around the source of the river.

Studio 1 is located above the lake, in the area that feeds the source. Rocks here are so big that my 100-150cm cloth seems very insignificant in comparison. Between the rocks you find the first vegetation. Both sand and clay are very pure and unmixed here. 

Atelier1 / Studio 1.

Atelier 2 ligt bij het meer, vlak voordat het meer overgaat in de rivier. De rotsen zijn hier al een stuk kleiner. Voor zand en begroeiing is nauwelijks ruimte want dit wordt gelijk weggespoeld.

Studio 2 is located beside the lake, just before the lake flows in the river. Rocks are substantially smaller. There is hardly any place for vegetation. All this will be washed away in no time.

Atelier 2 / Studio 2.

Atelier 3 bevind zich in de kloof die ik het geboortekanaal van de rivier ben gaan noemen.  Deze rots stond zo pontificaal rechtop in de rivier, daar moest ik wel mee werken.

Studio 3 is located just after the transition from lake into River, high in a canyon that I see as the birth channel of the river. This rock was standing out strongly, I was compelled to work with it.

Atelier3 / Studio 3

Ik vond Atelier 4 midden in het geboortekanaal van de rivier. Ik moest er even voor klauteren maar stuitte op deze mooie rots waar al een stroombeweging inzit.

I found studio 4 right in the middle of the birth channel of the River. I had to climb quite a bit before I stumbled on this rock. I liked it because it already had an inner flow movement.

Atelier 4 / Studio 4.

Atelier 5 heb ik gekozen op een punt vlak voordat de rivier ook uit andere stromen gevoed wordt. Opvallend was dat het formaat van de rotsen inmiddels al zo afgenomen is dat een rots die het doek “vult” niet meer te vinden is.

I chose studio 5 on a location just before where the River is fed by other streams. What stands out is the fact that the size of the rocks is reduced considerably. It’s not possible anymore to find a rock large enough to “fill” my cloth. 

Atelier 5 / Studio 5.

Atelierwerk / studiowork.

Het enige wat ik meegenomen heb om mee te werken zijn de doeken en caseïne. Caseïne is een product wat uit rauwe melk komt. Hiervan maak ik een lijm die ik al jaren gebruik om mijn Oerlandschappen bij elkaar te houden. Verder maak ik alleen gebruik van de lokale materie. In atelier 1 vond ik een mooie zuivere klei om mee te werken.

The only thing I took with me to work with were the cloths and casein. Casein is a product based on raw milk. A glue can be made of this. I have used this for a long time to keep my “Primal Landscapes”together. Furthermore I only use local matter. In studio 1 I found a nice pure clay to work with.

De klei / The clay

De werkwijze is voor alle ateliers hetzelfde. Een van de doeken wordt over een rots geplaatst waarna ik er met de caseïne, klei en water op ga werken. Zo heeft de rots zelf een grote invloed op het resultaat. Het is echter niet de bedoeling een letterlijke “rubbing” te maken.

The process is the same for all studios. One of the cloths is placed on a rock whereupon I start working with casein, clay and water. This way the rock has a big influence on the result although I have no intention to make a literal “rubbing”

Wat er door mijn hoofd speelt is de uitdrukking “Smeltende stenen”. Dit was de titel van een Oerlandschap uit 2005. Onaantastbaar lijkende rotsen worden uiteindelijk ook zand en klei om door de rivier naar andere plaatsen gebracht te worden.

The expression “Melting Stones” is buzzing through my head. This was the title of a Primal Landscape I made in 2005. Untouchable rocks eventually also become sand and clay to be brought to other places by the river.

Smeltende stenen / Melting Stones.

INTRODUCTIE / INTRODUCTION

Panta Rei is een kunstproject over stroming en ontstaan vanuit de behoefte om rechtstreeks met de aarde te werken. In eerste instantie speelt de rivier de Rijn hierin een centrale rol. Wonend in Noordwijk, waar ooit de Rijndelta is geweest, word ik als natuurmateriekunstenaar gegrepen door de originele materie zoals deze is aangevoerd door de Rijn. Ik wil deze materie terugbrengen naar de bron van de rivier in Zwitserland en materie van de bron weer mee naar de delta nemen om vervolgens te kijken wat hieruit wil ontstaan.
Ik ben benieuwd. Panta Rei!

Panta Rei is an artproject about flow, emerged from the need to work with the earth in a more direct way. Initially the river Rhine plays a central role. I am living in Noordwijk in what used to be the Rhine delta. As a natural matter artist, I'm inspired by the original matter brought here by the river. I will bring this matter to the source of the Rhine and take back matter to the delta and see what will emerge from this. 
I am curious, Panta Rei!

 voorbereiding / preparation.

Ter voorbereiding heb ik twee sporen uitgewerkt waarmee ik het project wil starten. Eerst heb ik vier "rotsvormen" gemaakt van MDF en vurenhout, twee natuurlijke materialen waarmee wij onze wereld vorm geven. Deze wil ik meenemen naar Zwitserland om ze bij de bron van de Rijn achter te laten. Ze krijgen daar een plek tussen de rotsen om een jaar blootgesteld te worden aan de natuurlijke elementen. Volgend jaar zoek ik ze weer op om te zien wat er van overgebleven is.

To start the project, I developed two tracks. First I created four "rock shapes" from MDF and  Whitewood, two natural materials we use to shape our world. I will bring them with me to Switzerland and leave them in the vicinity of the source of the Rhine to be exposed to the natural elements. Next year I will look them up and see what's left of them.

Voor het tweede spoor heb ik vijf stukken neteldoek van 100/150 cm geprepareerd met Noordwijkse klei. Hierop wil ik bij de bron met de lokale materie gaan werken.

For the second track I prepared five pieces of cloth, size 100/150cm, with clay from Noordwijk at the end of the Rhine. I will take these to the source to work on with local matter.

Reis naar de bron / Trip to the source

Het is voor mij een mooi moment om deze reis te gaan maken en een nieuwe fase in mijn werk te beginnen. Ik ben er aan toe en de ruimte dient zich aan. De organisatie verliep als vanzelf en alles viel mooi op zijn plek. Toch waren er een paar momenten dat mijn vertrouwen op de proef gesteld werd. Tot een week voor vertrek had ik nog geen auto om de reis mee te maken, maar ook dit loste zich  op. Aangekomen bij Oberalppass in Zwitserland, het hoogste punt wat ik met de auto kon bereiken, werd alles wat ik verder nodig had zorgvuldig gepakt. De eerste keer dat ik de zware rugzak op mijn rug wilde hijsen, bleek een van de belangrijkste draagbanden kapot te zijn. Een op het laatste moment meegekregen veter bleek hiervoor de oplossing.

 For me this is a fine moment to make this trip and start a new phase in my work. I am ready for it and time is here. The organisation went smoothly and everything fell nicely into place. However, there were a few times my confidence was put to the test. One week before departure I still had no car to make the trip, but also this solved itself back on. Arriving at Oberalppass in Switzerland, the highest point I could reach by car, all my equipment needed was carefully packed. The first time I loaded my heavy pack on my back, one of the major straps was broken. Fortunately a shoestring, given to me just before departure, seemed to solve the problem.

Mijn oorspronkelijke idee was om eerst naar mijn overnachtingplaats, de Bhadushütte, te lopen om vandaar uit aan het werk te gaan. 5 Minuten sjouwen was echter genoeg om dit plan te wijzigen. Het dragen van de objecten was zo lastig dat ik wist dat ik daar zo snel mogelijk vanaf moest. De gekozen route maakte dit mogelijk. Deze liep via het Tomameer, de bron van de Rijn, de plek waar ik ze achter wil laten.

The original idea was First to walk to my sleeping-accommodation, the Bhadushütte, and after settling start working from there. 5 Minutes sweating my guts out was enough to change my plan. Carrying the objects was so uncomfortable that I knew I had to get rid off them as soon as possible. The chosen route made this possible. It passed lake Toma, the source of the Rhine, the place I intend to leave the objects behind.

Het Tomameer, bron van de Rijn / Lake Toma, source of the Rhine.

Welkomstcomité /  Welcoming Committee

Bhadushütte

Tussen de rotsen / Between the rocks

Aangekomen bij het Tomameer was de eerste klus een plek vinden waar mijn “Rots”objecten kunnen overwinteren. De objecten zijn gemaakt van MDF en vurenhout, door ons veelgebruikte natuurlijke materialen waarmee we onze wereld vormgeven. Het idee is om ze een jaar lang bloot te stellen aan de natuurkrachten hier hoog in de bergen. Binnenkort komt er een dik pak sneeuw op te liggen wat in het voorjaar gaat smelten om de Rijn te voeden.  Volgend jaar wil ik de objecten weer opzoeken en kijken wat er van is overgebleven. De locatie die ik gekozen heb is een indrukwekkende steenlawine, net boven het meer.

Arriving at lake Toma, my first job was finding a place where my "Rock" objects can hibernate. The objects are made of MDF and Whitewood, for us common natural materials with which we shape our world. The idea is to expose them to the forces of nature here high in the mountains . Soon they will be covered with a lot off snow. In spring this will melt to feed the Rhine. Next year I will look them up again to see what’s left. The location I have chosen is an impressive stone avalanche, just above the Lake.